Mẹ bị thiếu sắt khi mang bầu, sinh non hoặc sữa mẹ thiếu dinh dưỡng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ sơ sinh thiếu sắt. Thiếu sắt nhẹ hoặc trong giai đoạn đầu bệnh rất khó phát hiện nên cha mẹ thường bỏ qua mà không chú ý. Nhưng thực tế, đây là giai đoạn nền tảng cho cả sự phát triển trí tuệ lẫn phát triển thể chất.
Vai trò của sắt với trẻ sơ sinh
Sắt là nguyên tố quan trọng trong việc tạo ra huyết sắc tố trong hồng cầu, một loại protein giúp mang oxy tới các tế bào trong cơ thể. Khi trẻ sở sinh thiếu sắt, các tế bào hồng cầu sẽ trở nên nhỏ và nhợt nhạt, chúng không mang đủ lượng oxy đến các cơ bắp và tế bào, ảnh hưởng tới sự tăng trưởng của thể chất và gây ra tình trạng thiếu máu. Ngoài ra, sắt cũng tham gia vào cấu tạo enzyme hệ miễn dịch, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức đề kháng.
Dấu hiệu trẻ sơ sinh thiếu sắt
Thiếu sắt ở trẻ có thể sảy ra ngay khi sinh nếu mẹ thiếu sắt khi mang bầu. Hoặc biểu hiện như như tình trạng trẻ biếng ăn, bú kém, tăng cân chậm hoặc bỏ bú. Nếu thiếu sắt nặng kéo dài thì dấu hiệu dễ thấy nhất là trẻ mệt nhỏi, tóc khô, móng tay giòn, sức đề kháng giảm nên trẻ dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp…
Nếu bạn thấy bất kì dấu hiệu nào như trên, hãy đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám. Bác sĩ sẽ làm các xét nghiệm để xác định chính xác tình trạng thiếu sắt của trẻ.
Nguyên nhân gây nên thiếu sắt ở trẻ
Tỉ lệ thiếu sắt cao nhất là những trẻ sinh non, bởi trẻ thường nhận được nhiều máu, nhiều sắt nhất trong ba tháng cuối của thai kỳ. Một số nguyên nhân khác như:
- Em bé sinh ra từ mẹ mắc bệnh tiểu đường kiểm soát kém hoặc không kiểm soát.
- Bé không được bú sữa mẹ hoặc mẹ ít sữa
- Sữa công thức không có sắt hoặc sắt ít
- Khả năng hấp thụ sắt ở trẻ kém do rối loạn tiêu hóa
- Một số ít nguyên nhân do di truyền
Chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu sắt
Nếu bạn hoặc bé có các dấu hiệu thiếu sắt hoặc tiền sử giống nguyên nhân kể trên, hãy đưa bé đi kiểm tra để biết chính xác nhất. Sau khi thăm khác, các thông số sẽ cho biết trẻ cần bổ sung lượng sắt thích hợp nhất.
Phòng ngừa nguy cơ thiếu sắt ở trẻ
Bạn có thể thấy, khả năng trẻ sơ sinh thiếu sắt xảy ra nhiều nhất ở mẹ thiếu sắt. Vậy cách phòng tránh tốt nhất là mẹ cần bổ sung sắt đầy đủ trong quá trình mang thai, vừa an toàn cho mẹ và bé.
Tham khảo bài viết “cách chọn thuốc sắt cho mẹ bầu” để biết chi tiết tầm quan trọng của sắt trong quá trình mang thai cũng như cách bổ sung sắt an toàn và hiệu quả nhất.
Kể cả sau sinh, các mẹ cũng nên kiểm tra tình trạng thiếu máu của mình, vì khi sinh là thời điểm mất máu nhiều nhất ở mẹ.
Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu tiên là thời điểm trẻ hấp thu tốt nhất sắt trong sữa mẹ. Nếu cho trẻ ăn sữa ngoài, hay sử dụng sữa công thức có thành phần sắt. Và không nên cho trẻ uống sữa bò quá sớm trước 1 tuổi, vì trong sữa bò có hàm lượng sắt rất thấp và sữa bò ức chế quá trình hấp thu sắt. Khi cho bé ăn dặm, mẹ nên chọn các loại ngũ cốc giàu sắt như cải bó xôi, các loại đậu, thịt nạc, lòng đỏ trứng, gà, cá…
Điều trị và chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu sắt
Với trẻ sơ sinh khỏe mạnh, và bú sữa mẹ đầy đủ, bác sỹ khuyến nghị nên bổ sung sắt 1 mg/kg mỗi ngày.
Không may, trẻ sinh non, trẻ sơ sinh được chuẩn đoán thiếu sắt thì chúng ta cần quan tâm tới việc bổ sung sắt trực tiếp cho bé. Khi trẻ được chuẩn đoán hãy sử dụng liều lượng theo hướng dẫn của bác sỹ và lưu ý:
- Sắt được hấp thu tốt nhất lúc đói. Vì vậy, nên cho trẻ uống trước khi bú 45 phút – 1 giờ, hoặc sau bú 1 giờ. Nếu có thể, nên dùng chung với Vitamin C hoặc những thực phẩm giàu Vitamin C để tăng hấp thu sắt.
- Hãy cho trẻ làm quen với sắt khi bắt đầu sử dụng để tránh kích ứng dạ dày.
- Nhiều thực phẩm giảm sự hấp thu sắt như sữa bò, trà, café, coca và các loại nước có ga… Vì vậy, nên tránh dùng những thực phẩm này 1 đến 2 giờ sau khi cho bé uống sắt
- Thuốc có thể làm trẻ đi tiêu phân đen. Tuy nhiên, tác dụng này không gây hại. Một số tác dụng phụ nghiêm trọng hơn như đau bụng, táo bón, tiêu chảy, buồn nôn…
- Sắt rất dễ gây ngộ độc nếu dùng quá nhiều, vì thế hãy để thuốc xa tầm tay trẻ và uống đúng liều. Biểu hiện khi dùng quá nhiều là nôn mửa, đau quặn bụng, tiêu chảy, có máu trong phân….
Lượng sắt được khuyên dùng cho trẻ thiếu sắt là 2mg/kg mỗi ngày, tối đa 15 mg/ngày. Việc bổ sung có thể từ ngay sau sinh đến 12 tháng tuổi (khuyến cáo của Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa Kì)
Tóm lại, trẻ sơ sinh thiếu sắt là sự thiếu hụt chất dinh dưỡng phổ biến nhất trên thế giới và ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của não bộ, cụ thể là phát triển trí tuệ. Biểu hiện dễ thấy nhất ở việc phát triển nhận thức và hành vi ở trẻ sơ sinh. Điều quan trọng là phải giảm thiểu thiếu máu do thiếu sắt ở trẻ sơ sinh, mà không cần đợi sự kiểm tra rõ ràng tới khi mắc bệnh, phòng bệnh hơn chữa bệnh
Vì vậy, trong thời gian thai kỳ, ngoài việc bổ sung sắt từ chế độ ăn, mẹ bầu nên sử dụng một số sản phẩm bổ sung sắt chất lượng. YourDetox đề xuất sản phẩm TPBS Sắt và Axit Folic Nutrilite là sản phẩm bán chạy và nhiều người tin dùng nhất.
